De Toren

De toren van de Grote Kerk staat sinds jaar en dag bekend als “De Grote Klok”. Aan het andere eind van de Voorstraat staat de “KLeine Klok”: de Lekpoort. De toren van de Grote Kerk in Vianen, is een uit zes delen opgebouwde constructie. De onderste drie delen zijn in dezelfde stijl uitgevoerd en zullen als één geheel gebouwd zijn. Het is in feite slechts een stenen buitenmuur, versierd met lisenen en rondboogfriesjes. In het onderste deel zit een min of meer gotisch aandoende doorgang. Aan de vierde geleding van de toren is aan de buitenkant niets te zien, het is ook weer niets anders dan een stenen buitenmuur. Het daaropvolgende vijfde deel is het deel waar de klokken hangen, aan de buitenkant te zien aan de galmgaten. Het zesde en laatste deel is de ‘spits’ of beter gezegd: de helm met lantaarn. Hier staat de carilloncomputer en de beiaardstoel. Alle tussenverdiepingen en trappen zijn in hout uitgevoerd (met hier en daar een laagje cement erover). De toren is het oudste gedeelte van de Grote Kerk. We weten niet precies wanneer hij werd gebouwd. Sommigen beweerden dat de onderste drie delen 13de-eeuws zijn. Het gebruikte baksteenformaat wijst op zijn vroegst op eind 13de-eeuw, maar op grond van historische gegevens is het tweede kwart van de 14de eeuw waarschijnlijker. Het vierde deel is waarschijnlijk niet veel jonger. Mogelijk al kort na 1345, het jaar waarin de kapel werd verheven tot parochiekerk, werd dat deel gebouwd. Een andere mogelijkheid is midden 15de eeuw na een stadsbrand in 1444. Omdat het onderste stuk toren nogal solide is uitgevoerd, precies in de as van de Voorstraat ligt, een onderdoorgang heeft en op de tweede en derde verdieping voorzien is van raampjes in de vorm van schietgaten, wordt wel eens verondersteld dat hij in de eerste bouwfase van de vestingstad Vianen als stadspoort heeft dienstgedaan. Het vierde torendeel, dat van kort na 1345, (of na 1444) was oorspronkelijk de plaats waar de klokken hingen. Toen later de klokken hoger werden gehangen heeft men de oude galmgaten dichtgemetseld. Bij een restauratie in 1904 is het metselwerk zodanig onderhanden genomen, dat er van die galmgaten aan de buitenkant niets meer te zien is, maar aan de binnenkant zijn ze nog duidelijk te herkennen. Het deel waar nu de klokken hangen is mogelijk gebouwd na 1444 (als dat vierde deel er toen al niet was) of na de stadsbrand van 1540. Toen werd weer een groot deel van Vianen en ook de kerk, door brand verwoest. Toen is de kerk herbouwd in de vorm die we nu kennen. De ‘helm en lantaarn’ dateren in de huidige vorm uit 1904 (vernieuwd in grenenhout) en 1955 (nu in eikenhout). De basalten balustrade dateert van een restauratie van rond 1990. De oude balustrade was er toen zo slecht aan toe dat om een deel van de toren een houten constructie was getimmerd om vallend gesteente op te vangen.